Σελίδες

ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΟΙ ΧΡΗΣΤΕΣ

Rosmarinus officinalis (Rosemary) Δενδρολίβανο

Οικογένεια: Lamiaceae
Είδος: Rosmarinus officinalis
Περιγραφή:
Το δενδρολίβανο είναι ένας πολυετής (15-20 χρόνια), αειθαλής θάμνος που φτάνει σε ύψος τα 1,8 m. Τα φύλλα του είναι δερματώδη, γραμμοειδή, άμισχα χρώματος βαθύ πράσινου έως και ασημί. Τα άνθη του είναι γαλάζια μικρά χωρίς ποδίσκο πολλά μαζί, τα οποία φύονται στις μασχάλες των φύλλων. Πολλά από τα κύρια ενεργά πτητικά συστατικά βρίσκονται στον κάλυκα Τα κλαδιά του θάμνου μετά το δεύτερο χρόνο ξυλοποιούνται.
Κλίμα –έδαφος:
Αναπτύσσεται σε περιοχές με ήπιο, θερμό αλλά και ψυχρό κλίμα αλλά καλύτερα σε ηλιόλουστες περιοχές. Αν επικρατούν ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίας τότε είναι καλό να καλύπτονται τα φυτά με φύλλα και κλαδιά για να μην παγώσουν. Υψόμετρο: από πεδινές περιοχές έως 600 m.
Σε όξινα όσο και σε αλκαλικά εδάφη (pH 4,5-8,7). Καλύτερη απόδοση και περισσότερο άρωμα παρατηρήθηκε σε εδάφη με ουδέτερο pΗ=6-7 αλλά με υψηλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο. Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στη μηχανική σύσταση των εδαφών. Έτσι εδάφη αργιλώδη (βαριά) πρέπει να αποφεύγονται. Σε ξηρικά όσο και σε ποτιστικά χωράφια.
Προσθήκη οργανικής ουσίας κρίνεται απαραίτητη, τουλάχιστον σε ξηρικές καλλιέργειες, γιατί αυξάνεται η ικανότητα του εδάφους συγκράτησης θρεπτικών στοιχείων και νερού. Έχει αποδειχθεί ότι όταν το δενδρολίβανο καλλιεργείται κοντά σε φασκόμηλο ευνοείται η ανάπτυξή του.
Πολλαπλασιασμός:
Σπόρος: Δεν χρησιμοποιείται ιδιαίτερα γιατί δεν έχει καλή βλαστική ικανότητα.
Μοσχεύματα. Τα μοσχεύματα - τμήματα βλαστών από παλιές φυτείες μήκους 15 cm.. Τα νεαρά φυτά μεταφυτεύονται με καπνοφυτευτική μηχανή στο χωράφι το Μάρτιο.
Στα ξηρικά χωράφια οι αποστάσεις των φυτών στην ίδια γραμμή είναι 0,6m και μεταξύ των γραμμών 0,8m, ενώ στις αρδευόμενες μεγαλύτερες, 1-1,5m μεταξύ των γραμμών και 1m πάνω στη γραμμή. Χρειάζονται 1.500-2.500 φυτά/στρ.
Καλλιεργητικές φροντίδες:
Ζιζανιοκτονία: Ζιζάνια εμφανίζονται μόνο τον πρώτο και δεύτερο χρόνο της καλλιέργειας του δενδρολίβανου. Η ζιζανιοκτονία γίνεται με σκάλισμα. Δεν ενδείκνυται η εδαφοκάλυψη.
Άρδευση: Το δενδρολίβανο ποτίζεται 3-4 φορές το καλοκαίρι αν είναι απαραίτητο.
Λίπανση: Συμβατικές καλλιέργειες αρχίζει το χειμώνα με 10 μονάδες Ν, Ρ, Κ σε μια ή περισσότερες δόσεις.
Συλλογή-απόδοση:
Το δενδρολίβανο επειδή ανθίζει όλο το χρόνο (αν υπάρχει επαρκής υγρασία) μπορεί να συλλέγεται όλη τη διάρκεια του έτους αρκεί να είναι εφικτή η ξήρανσή του. Τον πρώτο χρόνο δεν γίνεται συλλογή του δενδρολίβανου. Πλήρη απόδοση της καλλιέργειας έχουμε τον τρίτο χρόνο με απόδοση 1.500-2.500 κιλά/στρ χλωρό και ξηρό 250-400κιλά/στρ. Η σχέση ξηρού βάρους/χλωρό είναι περίπου 35%. Η συλλογή γίνεται με δρεπάνια.
Μετά τη συλλογή γίνεται ξήρανση σε υπόστεγο (γιατί μειώνεται οι απώλειες σε αιθέριο έλαιο και η υποβάθμιση της ποιότητας του ελαίου) αφού απομακρυνθούν τα φύλλα από τους βλαστούς και αποθηκεύονται σε ξηρές και δροσερές αποθήκες. Μπορούμε να έχουμε μία-δύο συλλογές το χρόνο ανάλογα με την γεωγραφική περιοχή στην οποία βρίσκεται και ανάλογα αν το υλικό θα χρησιμοποιηθεί ως δρόγη ή ως αιθέριο έλαιο.
Αιθέριο έλαιο:
Το αιθέριο έλαιο παίρνεται με απόσταξη σε ατμό ή με οργανικούς διαλύτες από τα άνθη, τα φύλλα και τα μαλακά κλαδιά. Η περιεκτικότητα σε αιθέριο έλαιο κυμαίνεται συνήθως από 1,5-3%. Κύρια ενεργά συστατικά του αιθερίου ελαίου είναι μονοτερπένια όπως α-πινένιο (3-24%), β-πινένιο (1-8%), καμφένιο, αλκοόλες όπως λιναλόολη, βορνεόλη, κετόνες όπως 1,8-κινεόλη (7-60%), εστέρες της βορνεόλης κ.ά. Το πιο σημαντικό συστατικό του δενδρολίβανου είναι το καφεικό οξύ και τα παράγωγά του όπως είναι το ροσμαρινικό οξύ που παρουσιάζει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση.
Ιδιότητες-χρήσεις:
Στη βιομηχανία τροφίμων έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια ως αντιοξειδωτικού που εμποδίζει τη διαδικασία (degradation) διάσπασης των λιπών χάρη στο ροσμαρινικό οξύ.
Χρησιμοποιείται στη μαγειρική σαν άρτυμα,στην κοσμετολογία (σαμπουάν, αφρόλουτρα συνήθως μαζί με λεβάντα), Αρωματοποιία Φαρμακευτική. Εξωτερικά σε εντριβές σε μυαλγίες, ρευματισμούς και νευρίτιδες. Το caffeic acid και τα παράγωγά του (rosmarinic acid) χρησιμοποιούνται για πρόληψη ή θεραπεία από βρογχικό άσθμα, πεπτικό έλκος, φλεγμονές, αρτηριοσκληρώσεις.

Salvia ssp. (Sage) Φασκόμηλο

Οικογένεια: Lamiaceae
Περιγραφή:
Είδη: Πολλά είδη Salvia έχουν καταγραφεί από τα οποία κυριότερα είναι:
Salvia officinalis: Ημιθαμνώδες πολυετές είδος (έως και 15 έτη) αυτοφυές στην Ήπειρο που το ύψος του κυμαίνεται από 30-80 cm. Τα άνθη του είναι μεγάλα 2-3 cm, ιόχρωμα σε αραιούς σπονδύλους ανά 3-6 άνθη που σχηματίζουν ένα απλό κορυφαίο βότρυ. Ανθοφορία αρχίζει από Απρίλιο και τελειώνει το πρώτο δεκαήμερο του Μαϊου.
Salvia triloba (frutocosa): (Greek sage) Αυτοφυές αειθαλής θάμνος στα νησιά του Αιγαίου και σε ξερές περιοχές της βόρειας και νότιας Ελλάδας με οσμή λεβάντας. Τα φύλλα του είναι οβάλ έως επιμήκη χρώματος γκρι-πράσινου. Άνθη μοβ προς ροζ ακόμη και άσπρα. Η διάρκεια ζωής του φτάνει τα 12 έτη. Αιθέριο έλαιο από 1,75-6%.
Salvia sclarea: Αυτοφυές αειθαλής θάμνος που απαντάται συνήθως στη Βόρεια Ελλάδα.
Salvia pomifera: Αυτοφυές Δυτική Στερεά Ελλάδα, Κρήτη, νησιά Αιγαίου. Μεγάλος θάμνος έως 1μ.
Salvia vividis: Μονοετής πόα μέχρι και 600 m.
Salvia divinorum: Πολυετές ενδημικό είδος ύψους 2-3 μέτρα.
Κλίμα –έδαφος:
Για την ανάπτυξη του το φασκόμηλο απαιτεί εδάφη καλά αεριζόμενα με pH ουδέτερο έως και αλκαλικό. Σε αμμώδη εδάφη από άποψη μηχανικής σύστασης δεν καλλιεργείται συνήθως γιατί καθυστερεί η ανάπτυξή του και επιπλέον η άμμος του εδάφους προσκολλάται στα κατώτερα φύλλα των φυτών με συνέπεια να υποβαθμίζεται η ποιότητά τους.
Αναπτύσσεται ικανοποιητικά τόσο σε ψυχρές όσο και σε θερμές περιοχές. Αντέχει σε χαμηλές θερμοκρασίες μέχρι –25 0C. Ανάλογα με το είδος, η Salvia μπορεί να καλλιεργηθεί τόσο σε πεδινές όσο και σε περιοχές με υψόμετρο μέχρι 1.400 m.
Πολλαπλασιασμός:
Ανάλογα με το είδος το φασκόμηλο μπορεί να καλλιεργηθεί είτε με σπόρο είτε με παραφυάδες είτε με μοσχεύματα.
Σπόρος: Ο σπόρος κατ’ ευθείαν στο χωράφι είναι μεγάλος (40-50 γρ/στρ.). Σε γλαστράκια το πρώτο δεκαήμερο Αυγούστου 12-15 gr σπόρου και σε σπορείο 25-30 gr/σε 4-5 τμ σπορείου. Οι σπόροι πρέπει να είναι ετήσιοι.
Μοσχεύματα: Τα μοσχεύματα συλλέγονται Ιούλιο και μεταφυτεύονται στο χωράφι μέσα Οκτωβρίου. Το μήκος των μοσχευμάτων είναι 10-12 cm. Τα μοσχεύματα τοποθετούνται σε μίγμα κοπριάς άμμου 1:1 για να ριζοβολήσουν. Η ριζοβολία διαρκεί 70-75 μέρες και κατόπιν μεταφυτεύονται στο χωράφι.
Τα φυτά μεταφυτεύονται στο χωράφι με καπνοφυτευτικές μηχανές το φθινόπωρο σε αποστάσεις 0,7-0,8 m μεταξύ των γραμμών, ενώ η απόσταση μεταξύ των φυτών στην ίδια γραμμή είναι 0,4-0,5 m.
Φυτά 1700-2000 φυτά/στρ.
Καλλιεργητικές φροντίδες:
Άρδευση: Έχει χαμηλές απαιτήσεις σε νερό. Ξηρική καλλιέργεια.
Λίπανση: Το λίπασμα πρέπει να ρίχνεται σε μικρές ποσότητες ώστε να αποφευχθεί η μεγάλη ανάπτυξη των φυτών που οδηγεί σε υποβάθμιση της ποιότητας του προϊόντος. Έχει χαμηλές απαιτήσεις σε Ν, Ρ, Κ
Ζιζανιοκτονία: Μηχανικό σκαλιστήρι μεταξύ των γραμμών
Συλλογή-απόδοση:
Η συλλογή του φασκόμηλου γίνεται συνήθως στο στάδιο της πλήρους άνθησης Ιούνιο–Ιούλιο για λάδι και λίγο πριν την άνθηση για ξηρή δρόγη ξηραίνονται και αν χρησιμοποιηθούν φρέσκα κόβονται και τοποθετούνται σε ένα δοχείο πάγου μαζί με νερό και καταψύχονται. Συλλέγεται πάνω από 5 cm από το σημείο της πρώτης διακλάδωσης. Ξήρανση υπό σκιά γίνεται γρηγορότερα από άλλα είδη γιατί έχει μεγάλο φύλλο και λίγο νερό. Τον πρώτο χρόνο έχουμε μία συλλογή για τα πολυετή είδη φασκόμηλου ενώ από το δεύτερο χρόνο μπορούμε να έχουμε 2 συλλογές. Παραγωγή 700 κιλά/στρ.
Αιθέριο έλαιο:
Η περιεκτικότητα του φασκόμηλου σε αιθέριο έλαιο κυμαίνεται από 1,0-2,5% ανάλογα με το είδος, τις συνθήκες ανάπτυξης, το στάδιο συλλογής κ.ά. Το αιθέριο έλαιο παίρνεται με απόσταξη φύλλων και ανθέων. Κύρια συστατικά του αιθερίου ελαίου του φασκόμηλου είναι η είναι a-thyone, b-thuyone, 1,8-cineol (eucalyptol), campor, camphene, a-pinene, a-hamulene. Το φυτό περιέχει επίσης τριτερπινικά οξέα ουρσολικό και ολεανολικό οξύ, ετεροσίδες της λουτεολίνης και απιγενίνης, τη σαλβιγενίνη και την πικροσαλβίνη.
Ιδιότητες-χρήσεις:
Η κύρια χρήση του φασκόμηλου είναι στη βιομηχανία τροφίμων ως φυτικό αντιοξειδωτικό αλλά  και για το άρωμα. Στην αρωματοποιία, κοσμετολογία, εντομοαπωθητικό.
Στη φαρμακευτική το φυτό χρησιμοποιείται με τη μορφή εγχύματος ή αφεψήματος σαν ευστόμαχο, σε στοματοπλύματα, γαργαρισμούς, φλεγμονές του λάρυγγα και σε βρογχικούς κατάρρους. Το φασκόμηλο παρουσιάζει βλεννολυτική, αντι-μικροβιακή δράση και λόγω της καμφοράς ισορροπεί τα επίπεδα οιστρογόνου, που παρέχουν υποστήριξη κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης. Χρησιμοποιείται επίσης σε παθήσεις ήπατος και των νεφρών, εξωτερικά σε πληγές και έλκη και σε φλεγμονές των οφθαλμών. Το φαινολικό οξύ της σάλβιας χρησιμοποιείται ιδιαίτερα για τον Staphylococcus aureus. Στην εναλλακτική ιατρική ως μυοχαλαρωτικό.Συχνά το αιθέριο έλαιο του sage συνοδεύεται με το bergamot, lavender, lemon, lemongrass, pine και rosemary έλαιο.

Hypericum perforatum (St John' wort) Υπέρικο, Βαλσαμόχορτο

Οικογένεια: Hypericaceae
Είδος: Hypericum perforatum
Περιγραφή:
Είναι φυτό φαρμακευτικό, ποώδες, πολυετές (6-7 έτη), ύψους 20-80 cm. Έχει όρθιο βλαστό κυλινδρικό με μικρά λογχοειδή φύλλα, άμισχα που φέρουν πολλά διαφανή στίγματα (ελαιοφόρους αδένες) και κιτρινόχρυσα έως πορτοκαλόχροα με μαύρα στίγματα στα άνθη.
Κλίμα –έδαφος:
Αναπτύσσεται σε ηλιόλουστες περιοχές
Μπορεί να αναπτυχθεί και σε εδάφη με καλή αποστράγγιση και από άποψη pH όξινα προς ουδέτερα έως και pH=8. Αναπτύσσεται σε εδάφη ξηρικά, πτωχά - μέτριας γονιμότητας.
Πολλαπλασιασμός:
Σπόρος: Ο σπόρος σπέρνεται σε θερμοκήπιο από 15 Ιανουαρίου –αρχές Φεβρουαρίου. 8γρ σπόρου /στρ. Ο σπόρος ακάλυπτος στο σπορείο. Μεταφύτευση μετά από 10-12 βδομάδες.
Μεταφύτευση γίνεται στην ύπαιθρο αρχές με μέσα Μαρτίου σε αποστάσεις 60-80 cm μεταξύ των φυτών και 20-30 cm μεταξύ των γραμμών.
Καλλιεργητικές φροντίδες:
Άρδευση: Το υπέρικο είναι ξηρική καλλιέργεια. Σε περιόδους παρατεταμένης ξηρασίας χρειάζεται 2-3 ποτίσματα.
Καταπολέμηση ζιζανίων: Γίνεται είτε με σκαλισματα ή με πλαστική εδαφοκάλυψη.
Συλλογή-απόδοση:
Πλήρη παραγωγή το 2ο έτος. Το υπέρικο δίνει κατά μέσο όρο 120 κιλά/στρέμμα ξηρό και συλλέγεται με χορτοκοπτικό όταν το φυτό βρίσκεται σε πλήρη άνθηση πριν τον σχηματισμό των καρπών.
Αιθέριο έλαιο:
Η δρόγη περιέχει αιθέριο έλαιο σε ποσότητα 0,05-0,2% και διάφορα πολυφαινολικά παράγωγα. Από τα πολυφαινολικά παράγωγα αναφέρονται το καφεϊκο και το χλωρογενικό οξύ, φλαβονοειδή, δεψικές ουσίες της ομάδας της κατεχίνης. Το φυτό περιέχει και διάφορες χρωστικές όπως η υπερικίνη και η ψευδοϋπερικίνη και μικρές ποσότητες πρωτοϋπερκινίνης και ισοϋπερκινίνης.
Ιδιότητες-Χρήσεις:
Είναι φυτό φαρμακευτικό. Η δρόγη έχει την ιδιότητα να προκαλεί νεκρώσεις όταν χρησιμοποιείται εξωτερικά, χρησιμοποιείται στη θεραπεία των όγκων και των θηλωμάτων.
Επιπλέον η δρόγη λόγω του αιθερίου ελαίου και των δεψικών ουσιών που περιέχει χρησιμοποιείται σαν αντισηπτικό, στυπτικό και επουλωτικό φάρμακο για εξωτερική χρήση.
Αντιδιαρροικές, βρογχυολιτικές ιδιότητες (για το άσθμα).
Αντικαρκινικές ιδιότητες, αντιοξειδωτικές και διουρητικές.
Απαγορεύεται η χρήση σε βρέφη και παιδιά.

Thymus vulgaris (Thyme) ΘΥΜΑΡΙ

Οικογένεια: Lamiaceae
Είδος: Thymus vulgaris
Περιγραφή:
Σημαντικό μελισσοκομικό φυτό της χώρας μας. Το κοινό θυμάρι (καλλιεργήσιμο) Thymus vulgaris είναι πολύ μικρός αρωματικός θάμνος που το ύψος του κυμαίνεται από 20-50 cm. Είναι πολυετές φυτό με διάρκεια ζωής γύρω στα 7 έτη. Έχει φύλλα στενά και μικρά (8-12 χιλιοστά) άμισχα, αντίθετα ωοειδή, χρώματος πράσινου έως γκρίζου. Τα άνθη του είναι μικρά ρόδινα ή ερυθροϊώδη ή λευκά, σε πυκνές κεφαλοειδείς ταξιανθίες.
Το γένος Thymus εκτός από το κοινό θυμάρι αριθμεί 120 είδη. Στην Ελλάδα υπάρχουν 20. Κυριότερα Thymus capitatus, Thymus serpyllum, Thymus citriodorus.
Κλίμα –έδαφος:
Ευδοκιμεί σε περιοχές θερμές και ψυχρές.
Αναπτύσσεται καλά σε ξηρικές εκτάσεις, ενώ σε ποτιστικές δίνει μεγαλύτερη παραγωγή. Αναπτύσσεται σε περιοχές ηλιόλουστες έως μερικά σκιαζόμενες
Καλύτερη ανάπτυξη σε περιοχές 400-500 m, αλλά μπορεί να καλλιεργηθεί από την επιφάνεια της θάλασσας μέχρι σε υψόμετρο 2.500.
Σε ποικιλία εδαφών με pH από 4,5-8. Καλύτερο pH ανάπτυξης το 6,3.
Καλύτερη απόδοση δίνει σε ασβεστούχα με καλή αποστράγγιση. Μπορεί να καλλιεργηθεί σε εδάφη φτωχά-μέτριας γονιμότητας.
Πολλαπλασιασμός:
Α) Με σπόρο: Ο σπόρος είναι πολύ μικρός (1 gr =3000-4000 σπόροι) και σπέρνεται σε σπορεία όπως ο καπνός.
Για ένα στρέμμα απαιτείται φυτώριο 5-6 m2, με αντίστοιχη ποσότητα σπόρου γύρω στα 5 γραμμάρια.
Δημιουργία σπορείου είναι οι αρχές Αυγούστου έως μέσα Αυγούστου για μεταφύτευση τον Οκτώβριο-Νοέμβριο
Υπαίθριο σπορείο αρχές Μαρτίου σε θερμοκήπιο νωρίτερα.
Β) Με παραφυάδες: Πολύ καλός τρόπος που τις παίρνουμε από φυτά που επιλέγουμε από παλιές φυτείες. Από κάθε φυτό μπορούμε να πάρουμε 10-20 παραφυάδες. Η συλλογή των παραφυάδων γίνεται νωρίς την άνοιξη.
Φύτευση γίνεται με καπνοφυτευτική σε αποστάσεις φύτευσης 25-30 cm μεταξύ των γραμμών και 60-70 cm πάνω στη γραμμή. Αριθμός φυτών 5.500-6.000 φυτά/στρ.
Καλλιεργητικές φροντίδες:
Καταπολέμηση ζιζανίων: Με σκαλίσματα ή με το Tερμπασίλ (Sinbar).
Λίπανση: Λίπανση κάθε χρόνο νωρίς την άνοιξη (Μάρτιο – Απρίλιο) με λίπασμα που περιέχει άζωτο, φώσφορο, κάλιο και μαγνήσιο. Συνήθως το λίπασμα ρίχνεται μετά από κάθε συλλογή για να επιταχύνει την ανάπτυξη της καλλιέργειας.
Άρδευση: Είναι ξηρική καλλιέργεια. Αν όμως χρησιμοποιηθεί ως φρέσκο τότε χρειάζεται συστηματική άρδευση. Τελείως αδιάβροχα καλοκαίρια 2-3 ποτίσματα.
Συγκαλλιέργεια: Το θυμάρι θεωρείται ότι δρα ως εντομοαπωθητικό σε συγκαλλιέργεια με λαχανικά.
Συλλογή – Απόδοση:
Συγκομιδή το 2ο έτος.
Η συλλογή όταν το φυτό είναι σε πλήρη άνθηση με χορτοκοπτικό.
Σε αρδευόμενες εκτάσεις 2-3 κοψίματα. Όταν θα χρησιμοποιηθεί για φρέσκο τότε κόβεται πριν ανθίσει όταν έχει ύψος 15 εκατ.
Η απόδοση σε θυμάρι κυμαίνεται στα 700-800 κιλά/στρ. χλωρό βάρος και 200 κιλά ξερό. Αν γίνει και δεύτερη κοπή τότε η απόδοση αυξάνεται κατά 30-40%.
Αιθέριο έλαιο:
Η περιεκτικότητα σε αιθέριο έλαιο κυμαίνεται από 1-3%. Η διαδικασία που παίρνεται το αιθέριο έλαιο είναι η steam distillation. Η ποιότητα και η ποσότητα του αιθερίου ελαίου εξαρτάται από το αρχικό φυτικό υλικό, το στάδιο ωριμότητας στο οποίο γίνεται η συλλογή, το περιβάλλον και τη διαδικασία απόσταξης. Τα κύρια συστατικά στου αιθερίου ελαίου είναι thymol, para-cymene, gama-terpinene, linalol και myrcene.
Το αιθέριο έλαιο διακρίνεται σε τρεις κύριες ομάδες:
το thymol oil που έχει 42-60% φαινόλες με κύριο συστατικό τη θυμόλη,
το origanum oil το οποίο περιέχει 63-74% φαινόλες με κύριο συστατικό την καρβακρόλη και το
Lemon thyme oil το οποίο περιέχει την κιτράλη.
Ιδιότητες-χρήσεις:
Είναι πολύ καλό μελισσοτροφικό φυτό. Χρησιμοποιείται στη βιομηχανία τροφίμων τόσο η ξηρή δρόγη όσο και το αιθέριο έλαιο για καλύτερο άρωμα, γεύση και εμφάνιση. Χρησιμοποιείται επίσης ως ισχυρό αντιοξειδωτικό στα τρόφιμα, στην φαρμακευτική. Tο αιθέριο έλαιό του χρησιμοποιείται κυρίως για την αντιμικροβιακή, αντιμηκιτιακή καθώς και την καρδιοτονοτική του δράση. Παραδοσικά χρησιμοποιείται για αναπνευστιτκά προβλήματα, γαστρίτιδα, βρογχίτιδα, άσθμα λαρυγγίτιδα. Στην αρωματοποιία,στην παρασκευή οδοντόπαστας (θεωρείται το καλύτερο για την υγιεινή του στόματος)στην ομοιοπαθητική,στην αρωματοθεραπεία και φυσικά ως ρόφημα.

Origanum vulgare ssp. hirtum photo (Ρίγανη φωτογραφία)

Mentha piperita photo (Φωτογραφία Μέντα)

Χαμομήλι -Matricaria chamomilla L. (Οικογένεια: Asteraceae)

Περιγραφή:
Συνώνυμο με το Chamomilla recutita L. (γερμανικό χαμομήλι), είναι ετήσια πόα προερχόμενη από την Ευρώπη, ύψους 20-100 cm. Φύλλα πτεροειδή κατ’ εναλλαγή, κεφάλαια ανθέων 1,5-2,5 cm με κίτρινα σωληνόμορφα ανθίδια σε κωνική ανθοδόχη με 12-16 λευκά γλωσσοειδή ανθίδια στην περιφέρεια.
Κλίμα –έδαφος:
Το χαμομήλι ευδοκιμεί καλύτερα σε πεδινές περιοχές με εύκρατο κλίμα σε σχέση με τις ορεινές. Παρουσιάζει αντοχή σε χαμηλές θερμοκρασίες. Δεν αναπτύσσεται ικανοποιητικά σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Το χαμομήλι είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στους ανέμους κυρίως την περίοδο της άνθησής του, γι αυτό θεωρείται απαραίτητη η τοποθέτηση ανεμοφράκτη ώστε να μειωθεί η ένταση του ανέμου.
Τα καλύτερα εδάφη είναι τα αμμοαργιλλώδη με αρκετή οργανική ουσία. Στα αμμώδη η ανάπτυξή του περιορίζεται ενώ ακατάλληλα είναι τα βαριά εδάφη με πολύ υγρασία. Το χαμομήλι μπορεί να καλλιεργηθεί και σε ισχυρά όξινα εδάφη (pH 4,5). Καλύτερη απόδοση παρουσιάζει σε εδάφη με pH 5,5-7,6 άριστο ανάπτυξης pH θεωρείται το 7.
Πολλαπλασιασμός:
Με σπόρο που σπέρνεται στο χωράφι στα πεταχτά ή με σπαρτικές μηχανές σιταριού (οι δίσκοι δεν πρέπει να μπαίνουν στο χώμα) ή με άλλο είδος μηχανής με κατάλληλη ρύθμιση ώστε οι γραμμές να απέχουν 40-50 cm. Σπορά γίνεται από αρχές Οκτωβρίου έως τέλη Φεβρουαρίου. Για να έχουμε ομοιόμορφη σπορά ο σπόρος (350-500 gr/στρ.) ανακατεύεται με 30 κιλά στεγνή ποταμίσια άμμο.
Καλλιεργητικές φροντίδες:
Προετοιμασία χωραφιού: Πριν την εγκατάσταση των φυτών στο χωράφι απαιτούνται 1-2 οργώματα και σβαρνίσματα έως ότου το χωράφι να είναι καλά ψιλοχωματισμένο. (350-500 gr/στρ.)
Άρδευση: Είναι φυτό ξηρικό αλλά η κανονική εδαφική υγρασία ευνοεί την ανάπτυξή του.
Ζιζανιοκτονία: Τα ζιζάνια καταπολεμούνται με ξεβοτανίσματα.
Λίπανση: Οι ανάγκες σε λίπανση πρέπει να προσδιοριστούν μετά από εδαφολογική ανάλυση. Αν απαιτείται λίπανση τότε το λίπασμα πρέπει να ρίχνεται σε μικρές ποσότητες ώστε να αποφευχθεί η μεγάλη ανάπτυξη των φυτών που οδηγεί σε υποβάθμιση στην ποιότητα του προϊόντος. Συνήθως χρησιμοποιείται φωσφορική αμμωνία και θειικό κάλιο. Αν η ποσότητα του αζώτου είναι υψηλή τότε δημιουργείται μεγάλος αριθμός φύλλων ιδιαίτερα ανεπτυγμένων με συνέπεια να εμποδίζεται η συλλογή αλλά και να προκαλείται πτώση του φυτού.
Συλλογή-απόδοση:
Η συλλογή γίνεται με εργαλεία (χτένες) ή μηχανές ειδικές το Μάιο. Αν τα άνθη δεν είναι καλά ανοιγμένα και συλλεχθούν τότε καταστρέφεται η ποιότητα γιατί κατά στην αποξήρανση παίρνουν σκούρο χρώμα. Η συλλογή του χαμομηλιού πρέπει να γίνεται αργά το πρωί, ώστε τα φυτά να είναι απαλλαγμένα από τη δροσιά. Απαγορεύεται η συλλογή των φυτών μετά από βροχή. Το χαμομήλι δίνει κατά μέσο όρο παραγωγή 300-400 κιλά/στρ χλωρό και φτάνει έως και 100 κιλά/στρ ξηρό.
Αιθέριο έλαιο:
Η απόδοση του αιθερίου ελαίου κυμαίνεται συνήθως από 0,2-1,9%. Περίπου 120 συστατικά έχουν αναγνωριστεί στο χαμομήλι σαν δευτερογενής μεταβολίτες όπως sesquiterpenes (α-bisabolol, chamazulene), φλαβονοειδή (apigenin, glycosides), polyacetylenes (Z-ene-nedicycloether), cumarins (umbelliferone) κ.ά.
Ιδιότητες-χρήσεις:
Χρησιμοποιείται σαν ρόφημα, στην αρωματοθεραπεία, στην κοσμετολογία κ.α. Στην φαρμακευτική χρησιμοποιείται γιατί παρουσιάζει αντιφλεγμωνώδης,  αντισπασμολυτική, αντιβακτηριακή, ηρεμιστική, αντιαλλεργική, αντιοξειδωτική,  αντιπυρετική, αντιμικροβιακή δράση.

Mentha piperita (Μέντα)1.

α/αΣυστατικάKI%
1alpha-Pinene9391.0
2Sabinene9752.2
3beta-Pinene9791.4
4Limonene10292.8
51,8-Cineole10317.3
6gamma-Terpinene10600.5
7cis-Sabinene hydrate10701.9
8iso-Menthone116322.5
9Menthofuran11640.8
10para-Menthone11534.6
11Neomenthol11665.3
12Isomenthol118335.8
13Neoisomenthol11870.6
14alpha-Terpineol11890.6
15Piperitone12531.0
16Neomenthyl acetate12740.4
17Menthyl acetate12954.8
18beta-Bourbonene13880.5
19beta-Caryophyllene14193.1
20beta-Farnescene14430.5
21Germacrene-D14852.7
22Viridiflorol15931.1






Βάρος ξηρού φυτικού υλικού (g)Όγκος (mL)Βάρος (g) αιθερίου ελαίουΑπόδοση % w/w

 αιθερίου ελαίου
Mentha49.981.20.95741.92

Melissa officinalis (Μελισσόχορτο) Essential oil

α/α  Συστατικά                    KI                               %

1  Citronellal                       1153                         10.07

2 Menthol                           1172                          0.83

3 Neral                                1238                        12.59

4 Citral                                1267                        17.85

5 alpha-Copaene                 1377                          0.80

6 beta-Bourbonene             1388                          1.74

7 beta-Caryophyllene          1419                         16.29

8 alpha-Humulene                1455                          1.85

9 Germacrene-D                 1485                           5.20

10 delta-Cadinene               1523                          2.09

11 endo-1-Bourbonanol      1520                          1.73

12 Caryophyllene oxide       1583                         21.39

13 Humulene epoxide II      1608                           1.58

14 T-Cadinol                       1654                           1.76

Wvial (g)      W ξηρού                W(g) αιθερίου    χρώμα     α% w/w
                   φυτικού υλικού (g)       ελαίου
40.055             35.43                      0.0184           κίτρινο        0.052

Lavandula (Lavender) Λεβάντα

Λεβάντα –Lavandula ssp.(Οικογένεια: Lamiaceae)
Το γένος Lavandula περιέχει πάνω από 28 διαφορετικά είδη λεβάντας. Η λεβάντα είναι πολυετής, αειθαλής, αρωματικός θάμνος που ζει περισσότερο από 10 έτη και καλλιεργείτε εκτενώς για το άρωμα του και για διακοσμητικούς σκοπούς. Το χρώμα των ανθέων κυμαίνεται από μπλε έως βιολετί. Τα σημαντικότερα είδη είναι:
 Lavandula latifolia
 Lavandula angustifolia
 Lavandula hybrida
 Lavandula stoechas
 Lavandula dendata
 Lavandula heterophylla κ.α.
Στην Ελλάδα καλλιεργούνται 2 κυρίως είδη λεβάντας, η L. αngustifolia και η L. Stoechas συνήθως σε ασβεστούχα υποστρώματα και σε υψόμετρα από 100 έως 800 m.
Lavandula angustifolia (English lavender)
Περιγραφή:
Είναι αρωματικός θάμνος ύψους 30 cm έως και 1 m, με βλαστό τετραγωνικό που ξυλοποιείται. Φύλλα μήκους 5 cm στενά, ελαφρά χνουδωτά. Άνθη μικρά, χρώματος ιώδους σε σταχυόμορφες ταξιανθίες μήκους 15-20 cm. Ανθίζει από αρχές Ιούλιου έως και τον Αύγουστο.
Κλίμα –έδαφος:
Η λεβάντα αναπτύσσεται καλύτερα σε ξηροθερμικές συνθήκες. Παρουσιάζει ιδιαίτερη αντοχή σε περιοχές που υπάρχουν χαμηλές θερμοκρασίες το χειμώνα, αλλά δεν αντέχει τους παγετούς την περίοδο της άνοιξης. Το καλοκαίρι απαιτεί περιοχές με μεγάλη ηλιοφάνεια. Σε περιοχές με υψηλή βροχόπτωση τους μήνες Μάιο-Ιούνιο παρουσιάζει καλύτερη ανάπτυξη. Γενικά η απόδοση της καλλιέργειας εξαρτάται από το μικροκλίμα το οποίο επηρεάζεται από το υψόμετρο, την τοπογραφία, το γεωγραφικό πλάτος κ.λ.π.
Κατάλληλα εδάφη θεωρούνται τα ελαφρά χαλικώδη, καλά αποστραγγιζόμενα και ασβεστούχα. Άριστη τιμή pH για την ανάπτυξή της είναι το 7,1. Σοβαρό πρόβλημα αντιμετωπίζει η καλλιέργεια της λεβάντας αν υπάρχει το φυτό Tussilago farfara (χαμολεύκα) γιατί πιστεύεται ότι δηλητηριάζονται τα φυτά της λεβάντας. Αν η λεβάντα καλλιεργηθεί σε πολύ γόνιμα εδάφη τότε παράγονται πολλά φύλλα, αλλά λιγότερο αιθέριο έλαιο.
Πολλαπλασιασμός:
Α. Με σπόρο:
Η δημιουργία σπορείου συνήθως χρησιμοποιείται για βελτιωτικές εργασίες.
B. Με μοσχεύματα:
Είναι ο πιο εύχρηστος τρόπος, όπου χρησιμοποιούνται τμήματα βλαστών μήκους 10-12 cm του πρώτου ή δεύτερου έτους. Καλύτερη εποχή συλλογής των μοσχευμάτων είναι τέλος καλοκαιριού. Τα μοσχεύματα κόβονται 2-3 mm κάτω από το μάτι με πλάγια τομή. Απομακρύνουμε προσεκτικά τα 2/3 του φυλλώματος από κάτω με απόσπαση προς τα πάνω (για να μην τραυματιστεί το μόσχευμα). Ακολουθεί διαβροχή σε ύψος έως 2 cm και η βάση των μοσχευμάτων τοποθετείται σε ορμόνη ριζοβολίας. Στη συνέχεια, τινάζουμε τα μοσχεύματα και τα τοποθετούμε σε γλαστράκια πολλαπλών θέσεων σε μίγμα εμπλουτισμένο υπόστρωμα ξανθιάς τύρφης, χώμα και βαερμικουλίτη (χονδρό) σε αναλογία 2:1/2:2 και τα ποτίζουμε τακτικά. Χρειάζονται 3-5 βδομάδες για να μεταφυτευτούν στο χωράφι.
Οι αποστάσεις φύτευσης μεταξύ των φυτών στην ίδια γραμμή είναι 60-70 cm και 80-100 cm μεταξύ των γραμμών. Μετά τη φύτευση ακολουθεί ριζοπότισμα.
Καλλιεργητικές φροντίδες:
Προετοιμασία του εδάφους: Η κατεργασία του εδάφους περιλαμβάνει όργωμα το καλοκαίρι ή το φθινόπωρο ακολουθούμενο από σβάρνισμα ή φρεζάρισμα με σκοπό να ψιλοχωματιστεί το έδαφος πριν την εγκατάσταση της καλλιέργειας.
Άρδευση: Καλλιεργείται σε ξηρικά χωράφια και μόνο όταν υπάρχει μεγάλη περίοδος με παρατεταμένη ξηρασία χρειάζονται 1-2 ποτίσματα.
Ζιζανιοκτονία: Πραγματοποιείται με εδαφοκάλυψη με πλαστικό ή άλλο φυτικό υλικό μεταξύ των γραμμών ώστε να περιοριστούν τα ζιζάνια καθώς και με την εφαρμογή σκαλισμάτων και τη χρήση χορτοκοπτικού. (Για περισσότερα στοιχεία βλέπε ρίγανη).
Λίπανση: Ισχύουν όσα αναφέρθηκαν στο αντίστοιχο κεφάλαιο για τη ρίγανη.
Συλλογή-απόδοση:
Πραγματοποιείται με δρεπάνια ή κλαδευτήρια ή με ειδικές μηχανές συλλογής λεβάντας. Η συλλογή λαμβάνει χώρα α) στο στάδιο της τελικής ανάπτυξης του ανθοφόρου στελέχους και της έναρξης της ανθοφορίας όταν προορίζονται για χρήση ως ξηρή δρόγη και β) στο στάδιο της πλήρους άνθησης όταν προορίζονται για παραγωγή αιθερίου ελαίου. Η συγκομιδή πρέπει να ξεκινά αργά το απόγευμα αφού φύγει η δροσιά (επιπλέον περιορίζεται ο αριθμός των μελισσών). Αν η συλλογή γίνει όψιμα τότε έχουμε ελάττωση του οξικού λιναλυλεστέρα, ενώ αν γίνει πρώιμα τότε περιορίζεται η απόδοση της καλλιέργειας σε αιθέριο έλαιο. Πλήρη παραγωγή της καλλιέργειας έχουμε τον τέταρτο χρόνο (400-500 κιλά/στρ. σε χλωρό βάρος). Τον πρώτο χρόνο παίρνουμε 50-100 κιλά/στρ. σε χλωρό βάρος, ενώ τον δεύτερο 200-250 κιλά/στρ σε χλωρό βάρος και τρίτο 300-350 κιλά/στρ σε χλωρό βάρος. Αν γίνει συλλογή μόνο των ανθοφόρων στελεχών τότε η απόδοση σε άνθος μετά από ξήρανση κυμαίνεται κατά μέσο όρος 35-50 κιλά/στρέμμα
Αιθέριο έλαιο:
Μεταξύ των διαφόρων ειδών λεβάντας η Lavandula angustifolia έχει την καλύτερη ποιότητα αιθερίου ελαίου λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε λιναλόλη. Η χημική σύσταση του αιθερίου ελαίου της λεβάντας εξαρτάται όχι μόνο από το είδος της λεβάντας αλλά και από τον κλώνο που έχει εγκατασταθεί.. Μέσα στον ίδιο κλώνο έχει παρατηρηθεί ότι η σύσταση του αιθερίου ελαίου που βρίσκεται στα άνθη, φύλλα και βλαστό είναι πολύ διαφορετική και εξαρτάται από το που και με ποιες συνθήκες έχει μεγαλώσει το φυτό. Η παρουσία και η συγκέντρωση των χημικών συστατικών μεταβάλλεται ανάλογα με την εποχή και το στάδιο ωριμότητας κατά τη συλλογή. Τα ενεργά συστατικά των αιθερίων ελαίων της λεβάντας είναι: λιναλόλη, οξικό λιναλύλιο, καμφορά,. ευγενόλη, α-πινένιο, β-πινένιο, β-οκιμένιο, καμφένιο, κ.λ.π. Οι αναλύσεις σε αιθέριο έλαιο που έγιναν στο Κιλκίς για τους 2 διαφορετικούς κλώνους (Lavandula angustifolia Mill και Lavandula angustifolia sp. etherio) που δοκιμάστηκαν, κυμάνθηκαν για τον πρώτο κλώνο από 2,9-3,5% και για τον δεύτερο κλώνο από 4,07-5%.
Ιδιότητες-χρήσεις:
Το αιθέριο έλαιο της λεβάντας χρησιμοποιείται στην βιομηχανία τροφίμων π.χ. σε ποτά, παγωτά, καραμέλες και τσίχλες, στην κοσμετολογία, στην αρωματοποιία, στην σαπωνοποιία και στον αρωματισμό χώρων. Πρόσφατα, η αρωματοθεραπεία έγινε πολύ δημοφιλής, όπου το αιθέριο έλαιο της λεβάντας χρησιμοποιείται ως μυοχαλαρωτικό. Επίσης, χρησιμοποιείται για την προστασία των ρούχων από το σκόρο. Έχουν αναφερθεί πολλές θεραπευτικές δράσεις της λεβάντας όπως η ηρεμιστική, η σπασμολυτική, η αντιοιική, τοπική αναισθητική δράση και αντιβακτηριδιακή. Το αιθέριο έλαιο της λεβάντας έχει αντιοξειδωτική δράση και μπορεί να εφαρμοστεί απευθείας αδιάλυτο στο δέρμα σε αντίθεση με τα υπόλοιπα αιθέρια έλαια.

Lavandula angustifolia 2. Αναλύση Αιθερίων Ελαίων

1α-Pinene939tr
2Camphene954tr
3β-Pinene979tr
43-Octanone9840,5
5Myrcene9911,5
6n-Hexyl acetate10090,4
7Limonene10290,9
81,8-Cineole +10317
(Z)-β-Ocimene1037
9(E)-β-Ocimene10503,3
10trans-Linalool oxide A (furanoid)10731,6
11Terpinolene10891,8
12Linalool109731,5
131-Octen-3-yl acetate1113tr
14Camphor11467
15Borneol11693,9
16Terpinen-4-ol11771,5
17Cryptone11861,1
18α-Terpineol11894,1
19Linalyl acetate125723,9
20Lavandulyl acetate12902,1
21Hexyl tiglate13330,3
22Neryl acetate13621,3
23Geranyl acetate13812,3
24β-Caryophyllene14211
25trans-β-Farnesene14570,5
26Germacrene D1485tr
27Caryophyllene oxide15830,6
28epi-α-Cadinol1640tr
29α-Bisabolol16851,7

Βάρος ξηρού φυτικού υλικού (g)Όγκος (mL)Βάρος (g) αιθερίου ελαίουΑπόδοση % w/w

αιθερίου ελαίου
Lavandula48.303.323.8394.94

Lavandula angustifolia Αναλύση Αιθερίων Ελαίων

1α-Pinene9390,7
2Camphene9540,4
3β-Pinene9790,6
43-Otanone984tr
5Myrcene9911,3
6n-Hexyl Acetate1009tr
7Limonene10291,1
81,8-Cineole +103111,1
(Z)-β-Ocimene1037
9(E)-β-Ocimene10502,6
10γ-Terpinene10600,3
11trans-Linalool oxide A (furanoid)10730,7
12Terpinolene +10891
cis-Linalool oxide1087
13Linalool109727,9
14Camphor114612,2
15Borneol11693,4
16Terpinen-4-ol11776,8
17Cryptone1186tr
18Hexyl boutyrate11930,7
19α-Terpineol11894,5
20Linalyl acetate125716,3
21Lavandulyl acetate12901,1
22Hexyl tiglate1333tr
23Neryl acetate13621
24Geranyl acetate13811,9
25β-Caryophyllene14211
26trans-β-Farnesene14570,3
27Germacrene D14850,3
28Caryophyllene oxide15830,4
29epi-α-Cadinol1640tr
30α-Bisabolol16851,8


Βάρος ξηρού φυτικού υλικού (g)Όγκος (mL)Βάρος (g) αιθερίου ελαίουΑπόδοση % w/w

αιθερίου ελαίου
Lavandula49.703.220.2074.07

ESSENTIAL OIL (Αιθέρια Έλαια).

Αιθερία ελαία είναι πολυσύνθετα μίγματα οργανικών ενώσεων (τερπενίων) που βρίσκονται σε ειδικούς αδενικούς σχηματισμούς είτε εξωτερικά είτε σε εσωτερικούς ιστούς του φυτού και μπορεί να εντοπίζονται σε όλα τα φυτικά όργανα (φύλλα, άνθη, βλαστός, ρίζα) ή σε κάποιο από αυτά.

Thymus vulgare Photo (Θυμάρι φωτογραφία)